Άδραξε τη μέρα!

Η Αμερικανικής παραγωγής, δραματική ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» του 1989, διαδραματίζεται στην αυταρχική και συντηρητική Ακαδημία Γουέλτον την εποχή του 1959 με επίκεντρο έναν καινοτόμο, ξεχωριστό καθηγητή ποίησης και μία ομάδα μαθητών που τον ακολουθούν στα βήματά του και συμμερίζονται τις απόψεις του. Η ταινία, θίγει πολλά κοινωνικά θέματα, με τα βασικότερα να είναι οι σχέσεις μεταξύ καθηγητών και μαθητών, ο μοναδικός, εναλλακτικός καθηγητής που εισάγει στη νοοτροπία των μαθητών τις έννοιες της έμπνευσης και της κριτικής σκέψης και η καταπίεση και συρρίκνωση των επιθυμιών των παιδιών από τους γονείς τους. 

Με μια πρώτη ματιά, παρατηρείται η εμφανής αντίθεση σε δύο διαφορετικές προσωπικότητες καθηγητών και δύο αποκλίνουσες διδακτικές μεθόδους. Η πρώτη, είναι η αυστηρή, με πλήρη έλλειψη βιωματικών στοιχείων μέθοδος, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην παράδοση του μαθήματος και στην πιστή, πολλές φορές τυφλή και αυθόρμητη κατανόησή του από τους μαθητές. Είναι εκείνη, που θεωρείται αρμοστή για να εφαρμόζεται στο συγκεκριμένο κολλέγιο με στόχο την υλική επιτυχία του μέλλοντος των μαθητών, αλλά πιθανότατα όχι και τη συναισθηματική. 

Ωστόσο, ο κύριος Κήτινγκ, ένας πρωτοπόρος, οξυδερκής και εμπνευσμένος καθηγητής, εισάγει νέες έννοιες στο μάθημα, καθώς κάνει τους μαθητές να εκπλήσσονται θετικά και τους βοηθάει να διαμορφώσουν προσωπικό τρόπο σκέψης στην ανάλυση της ποίησης, που είναι το αντικείμενό του, αλλά και στη ζωή τους γενικότερα, απέχοντας από τον κομφορμισμό. Προσεγγίζοντάς τους με αυτό τον εκπληκτικό τρόπο, οι μαθητές ανακαλύπτουν για τον κύκλο των χαμένων ποιητών, από τον οποίο προέρχεται και ο τίτλος της ταινίας. Μία, όχι αρμοστή με τους κανόνες του κολλεγίου, μυστική συνάντηση στην οποία συμμετείχε κάποτε ο κύριος Κήτινγκ και είχε ως στόχο την ανάγνωση ποιημάτων σε μία κρυμμένη σπηλιά, κάτι που αποφασίζουν να αναβιώσουν οι μαθητές του. 

Οι χαρακτήρες του έργου, εντάσσονται σε δύο διαφορετικούς κόσμους. Υπάρχει ο συντηρητικός, γεμάτος προκαταλήψεις, που δεν αποδέχεται καμία διαφορετική άποψη για το νόημα της ζωής, κόσμος, στον οποίο ανήκουν λίγοι από τους μαθητές, επηρεασμένοι από τους δογματικούς γονείς τους και τους αμετάκλητους καθηγητές της Ακαδημίας, οι οποίοι τείνουν να υποστηρίζουν επανειλημμένα, ότι «Θέλουν το καλό τους». Όμως, επικρατεί και η ιδέα ότι ο κόσμος δεν είναι γεμάτος αμετάβλητες ιδέες, ότι δεν είναι σκόπιμο να ακολουθούμε πάντοτε το κατεστημένο. Ένας καθηγητής, που δεν διδάσκει απλές γνώσεις, αλλά μαθαίνει στα παιδιά εκτός από το να τις αναλύουν, να τις αμφισβητούν, να τις επικρίνουν, να βρίσκουν προσωπικές τους αναβαθμισμένες  ιδέες, να σκέφτονται, να δημιουργούν και να γράφουν τη μοναδική ιστορία της ζωής τους τολμώντας. Γεγονός, που προκαλεί πολλές αντιδράσεις. Επομένως, παράλληλα με αυτή την ανθισμένη, γεμάτη ζωντάνια ιδεολογία, παρουσιάζεται και ο ιδεοψυχαναγκαστικός, δογματικός, αυστηρός χαρακτήρας των προσώπων του άλλου κόσμου, που ήταν και ο συνηθισμένος για εκείνη την εποχή. 

Αντιλαμβανόμαστε, ότι η ταινία, υποστηρίζει φανερά την ιδεολογία του κυρίου Κήτινγκ και δεν τον παρουσιάζει ως απειλή, αλλά ως απαραίτητη εξέλιξη της διδασκαλίας, σαν να προτρέπει στο ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη παρόμοιων καθηγητών. Η προσωπική μου άποψη, συμμερίζεται αυτή του σεναριογράφου. Δεν θα χαρακτήριζα των κύριο Κήτινγκ ως έναν απλό καθηγητή, αλλά έναν οδηγό ζωής μέσα σε μία κλειστή, φοβισμένη κοινωνία. Η άρνηση των γύρω του, υποστηρικτών της καταπίεσης, ήταν αχαλίνωτη. Ο στιγματισμός που υπέστει, αδιαμφισβήτητος. Παρ’ όλα αυτά, η εμπλουτισμένη νοοτροπία του, ξεδιάλυνε και συνέτριψε στερεότυπα, δημιουργημένα αθέμιτα, στην κοσμοθεωρία των μαθητών. Όμως, εφόσον ήδη έχει προκατασκευαστεί η περιοριστική άποψη αυτής της κοινωνίας, που χρειαζόταν να αλλάξει, να εξελιχθεί και να εκμοντερνιστεί, οι επιπτώσεις ήταν αναπόφευκτες και ορισμένες από αυτές παρουσιάζονται στην ταινία. Ο άνθρωπος αυτός, είχε μία σκέψη δίχως όρια, που του επέτρεπε να δημιουργεί την αίσθηση της ελευθερίας και της ευτυχίας στους νέους μαθητές του, αφού για πρώτη φορά κλήθηκαν να ανακαλύψουν και όχι με έναν ανιαρό τρόπο να μιμηθούν. 

Η χαρακτηριστική, λατινική φράση “Carpe diem”, (Άδραξε τη μέρα), κινητοποιεί το υποσυνείδητό μας, την παραγωγικότητα, την ευκαιρία να εκμεταλλευτούμε ό,τι μας έχει δοθεί αυτούσιο, με στόχο να το βελτιώσουμε. Η ταινία αυτή, αξίζει να παρακολουθηθεί από όλους μας, μια και παρόλο που ζούμε στο 2021, είναι ικανή να μας προκαλέσει βαθύτερους προβληματισμούς, να δημιουργήσει αναταράξεις μέσα στο μυαλό μας και να μας βοηθήσει να εμπνεόμαστε για να σκεφτούμε, να φανταστούμε, να κρίνουμε κάτι ήδη υπάρχον και να ζήσουμε με μία πολύ σημαντική αρετή, που κανένας δεν είναι ικανός να μας αφαιρέσει, τη μοναδικότητά μας!

Σπίγγου Ιωάννα Β΄ Λυκείου