Από τα παιδικά μας χρόνια, έστω και ακούσια, έχουν καλλιεργηθεί μέσα μας αισθήματα αυτονομίας και ανεξαρτησίας. Πιο συγκεκριμένα, από τα πρώτα μας βήματα ερχόμαστε σε επαφή με το άγνωστο, προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τον κόσμο, να τον μιμηθούμε και `ιδανικά’ να ενταχθούμε σε αυτόν. Παρατηρούμε τους ενήλικες δίπλα μας να απασχολούνται ώρες σε αντικείμενα της εργασίας τους, να αφιερώνουν χρόνο στο επάγγελμα που ασκούν και να στηρίζουν συχνά την ατομική τους αποδοτικότητα και εξέλιξη στα εργασιακά τους επιτεύγματα. Άραγε -σκεφτόμαστε- πρέπει να είναι πολύ σημαντικό να εργαζόμαστε!
Σημαντικό για ποιο λόγο όμως; Μήπως για να αποκτήσουμε την αυτονομία που τοσο λαχταρούμε ως εφηβικά νιάτα ή για να εξυπηρετήσουμε απλώς τις προσωπικές μας ανάγκες και να συμβαδίσουμε σε κοινωνικά πρότυπα; Ίσως πάλι, επιθυμούμε να δούμε τον εαυτό μας να εργάζεται έμπρακτα, μονάχα για να συνειδητοποιήσουμε αν είμαστε ικανοποιημένοι με την εργασία μας ή αν οφείλουμε να συμβιβαστούμε σε αυτή, γιατί έτσι συνηθίζεται. Θα λέγαμε σωστότερα, ότι επιδιώκουμε να ερευνήσουμε και να διαπιστώσουμε αν το επάγγελμα πρέπει να μας προσφέρει ευτυχία ή αν πρόκειται για μια καταναγκαστική ιδέα και ευθύνη των «μεγάλων»; Και γιατί όμως, αναρωτιόμαστε, πρέπει να αποφασίσουμε τι θα ακολουθήσουμε στην ηλικία των 17; Δεν είμαστε πολύ μικροί; Οι περισσότεροι, δεν γνωρίζουμε καν τι μας αρέσει, γιατί μας αρέσει, αν μας αρέσει πραγματικά, αν μας ταιριάζει ή αν αποτελεί τον στόχο ή το χαμένο όνειρο των γύρω μας.
Πράγματι, η πληροφόρηση και η ενημέρωση που λαμβάνουμε, ως νέοι που έχουν κληθεί από τόσο νωρίς να επιλέξουν το ιδανικό επάγγελμα για την μετέπειτα πορεία τους, είναι ελλιπείς και ανεπαρκείς. Συχνά, βασίζεται σε δεδομένα του παρελθόντος και δεν επιδέχεται αυτή την πρόοδο του σήμερα, που οδηγεί τους έφηβους μαθητές σε αληθή συμπεράσματα περί της σύγχρονης επαγγελματικής πραγματικότητας. Επιπλέον, ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν υφίσταται στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με συνέπεια η ευθύνη της τελικής απόφασης να ανατίθεται στους μαθητές και λανθασμένα, στους γονείς τους. Αναλυτικότερα, πολλοί νέοι αδυνατούν να αντιληφθούν ποια είναι η κλίση τους, με τι θα μπορούσαν να ασχοληθούν, τι θα επιθυμούσαν να ακολουθήσουν, ποια καριέρα αποζητούν και τι τελικά αντιπροσωπεύει τον πολύπτυχο χαρακτήρα της τωρινής τους ηλικίας, που φυσικά δέχεται διαφοροποιήσεις, αμφισβητήσεις, πειραματισμούς και αναθεωρήσεις στο μέλλον. Συνεπώς, εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν την κρίση των νέων και εμείς καταλήγουμε να συγχέουμε τις δικές μας φιλοδοξίες με τα όνειρα της μητέρας μας, την προτίμηση του πατέρα μας, την ευχή της γιαγιάς μας ή και ακόμα χειρότερα το αποτυχημένο σχέδιο του προπάππου, ο οποίος σκόπευε να γίνει κάποτε επιχειρηματίας μεγάλος.
Ακολούθως, καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την συχνότερη ερώτηση που μας αποδίδεται, αν δηλαδή αυτό που πρόκειται να σπουδάσουμε ή να εκπαιδευτούμε μπορεί να μας αποφέρει την οικονομική σταθερότητα και ευχέρεια που χρειαζόμαστε. Είναι δηλαδή ένα επάγγελμα που «πουλάει», που έχει «δουλειά», έχει «ανταπόκριση» στην εποχή μας; Μπορείς να ζήσεις από αυτό, να ανταπεξέλθεις στις υποχρεώσεις σου, να μην στερηθείς απαραίτητα αγαθά, και για το τέλος αν είσαι «τυχερός» να είσαι ευτυχισμένος; Ναι βέβαια, η ευχαρίστηση, η ευτυχία, το μεράκι, η αγάπη για το επάγγελμα μας είναι στοιχεία δευτερεύοντα. Πρώτα από όλα, κατατάσσουμε τις χρηματικές απολαβές, μετά το κύρος (μα πως άλλωστε θα παινεύεται ο θείος Κώστας) και στο τέλος σκεφτόμαστε την δική μας ικανοποίηση. Χαιρόμαστε, δηλαδή, που εργαζόμαστε εν τέλει ή ανυπομονούμε να έρθει η στιγμή να φύγουμε, αφήνοντας την Στέλλα να παλεύει με το διαζύγιο, την Δανάη άρρωστη και τον Πέτρο αμόρφωτο; Μάλλον αυτό πρέπει να σκεφτούμε! Ποτέ τελικά θα είμαστε «καλοί» και «επιτυχημένοι»;
